PHẦN 2: PARAIBA TOURMALINE, ĐẲNG CẤP CỦA VẺ ĐẸP
Tourmaline được mệnh danh là loại đá sắc màu, nên có được hầu hết mọi sắc thái của màu sắc. Từ màu đỏ rực rỡ của Rubellite, màu vàng óng ánh Canary đến nhiều màu đan xen của dòng Bi-color tuyệt đẹp. Mọi người luôn nghĩ Tourmaline đơn giản chỉ là cuộc dạo chơi với màu sắc... cho đến khi Paraiba Tourmaline xuất hiện. Vẻ đẹp ma mị làm cả thế giới đến tận ngày nay vẫn phát cuồng vì dòng đá này.
Paraiba Tourmaline được phát hiện lần đầu ở ngôi làng Sao Jose da Batalha, thuộc tiểu bang Paraiba (đông bắc Brazil) vào năm 1989, bởi Heitor Dimas Bardosa. Viên đá được gọi là "Paraiba" để ghi nhớ nơi đầu tiên phát hiện ra chúng.
Thật ra, Heitor Dimas Barbosa và nhóm của ông đã bắt đầu lùng sục vùng này từ năm 1981 và sau gần 10 năm trời theo đuổi cho đến một ngày ông chợt nhìn thấy những đốm sáng màu xanh bên trong một mẫu quặng...
Paraiba có màu pha trộn giữa xanh dương và xanh lục, ánh lửa như tự phát sáng gọi là "neon". Vẻ đẹp mà không một loại đá quý nào trước đấy có được. Điều này nhanh chóng đưa Paraiba trở thành top của gia đình Tourmaline và xếp hạng ngang hàng với các dòng đá quý cao cấp của thế giới.
Những viên Paraiba thường nhỏ và rất hiếm nên cạn kiệt nhanh chóng trước nhu cầu tăng cao của những khách hàng giàu có Âu-Mỹ, giới quý tộc, nhà thiết kế...những người dám bỏ ra hơn $20,000/ct để mong sỡ hữu cho riêng mình 1 viên Paraiba thời thượng.
Ở khía cạnh khoa học, trong khi hầu hết tourmaline được tạo màu bởi các nguyên tố Sắt, Mangan, Chrom và Vanadi. Nhưng Paraiba thì khác, lý do đằng sau màu sắc sống động này là do sự hiện diện của ĐỒNG - một yếu tố rất hiếm khi được tìm thấy trong đá tourmaline, ngoài ra còn có 1 lượng mangan nhất định. Sự tương tác giữa đồng, mangan và sắt làm hình thành một màu sắc tuyệt đẹp là xanh phớt lam vô cùng rực rỡ, gọi là "Neon Greenish Blue".
Vào năm 1999, một loại Tourmaline có màu xanh lam Paraiba được tìm thấy ở Nigeria (Paraiba Nigeria). Tuy màu sắc những viên Tourmaline này khá giống với loại khai thác ở Brazil nhưng cường độ màu sắc không sống động bằng (ít ánh neon). Để phân biệt 2 loại này, người ta còn dựa vào cách phân tích thành phần. Paraiba Nigeria có hàm lượng chì cao hơn Paraiba Brazil rất nhiều lần.
Đến năm 2001, người ta lại phát hiện ra nhiều Tourmaline có màu xanh lam Paraiba ở Mozambique. Từ màu sắc đến thành phần của chúng rất giống với loại khai thác ở Brazil một cách kì lạ. Sự khác biệt thành phần rất nhỏ đến mức thường không thể xác định nguồn gốc. Không những thế Paraiba Mozambique còn có có ưu thế là rất sạch, lại có trọng lượng lớn mà Paraiba Brazil không thể nào sánh được.
Đến lúc này thì việc nhận diện và sử dụng tên gọi "Paraiba" là một vấn đề gây nhiều tranh cãi. Thực tế, ở thị trường chợ đen, giới buôn đá quý đã âm thầm mang từ Châu Phi về Brazil và trộn lẫn sau đó bán dưới tên "Paraiba" từ nhiều năm trước.
Để giải quyết vấn đề này, đến cuối năm 2006 đã có hàng loạt các tổ chức uy tín của thế giới như: Liên Đoàn Vàng Bạc & Đá Quý Thế Giới (CIBJO), Hội Hội Đá Màu Quốc Tế (ICA), Uỷ Ban Chuẩn Hoá Phòng Kiểm Định Quốc Tế (LMHC) và Hiệp Hội Thương Mại Đá Quý Hoa Kỳ (AGTA) đều thống nhất thuật ngữ "Paraiba" để chỉ các loại đá tourmaline tự nhiên có chứa đồng và không cần phải biểu thị rõ nguồn gốc khai thác, từ "Paraiba Tourmaline" được sử dụng như một tên thương mại chính thức trong mọi giao dịch đá quý. Quyết định này được sự ủng hộ mạnh mẽ của giới buôn bán đá quý quốc tế, nhưng cũng có muôn vàn ý kiến tranh cãi.
Thật đáng tiếc khi họ chỉ chú trọng vấn đề thành phần mà bỏ qua yếu tố màu sắc "bản gốc" - điều làm nên bản sắc cho dòng đá này. Ngày nay, đôi khi ta vẫn bắt gặp những viên tourmaline với màu xanh rêu, màu tím lam, nâu hồng... vẫn được gọi là Paraiba Tourmaline với giấy kiểm định quốc tế hẳn hoi.
Xét cho cùng, thế giới không cần một viên Tourmaline có chứa đồng, cũng không cần chữ "Paraiba", mà cần viên tourmaline màu xanh phớt lam có ánh neon hấp dẫn (Neon Greenish Blue)...
Nguồn: Tonlegem
Những bài viết liên quan:
TẢN MẠN VỀ ĐÁ TOURMALINE - PHẦN 1
