Viết bởi Wayne Emery
Tôi hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn tiết kiệm được thời gian, tiền bạc và tránh được sự bối rối. Chúng ta sẽ thảo luận về một số quy trình phổ biến trên bàn thợ bạc. Điều có thể dễ dàng dẫn đến sự hư hại cho đá màu, cũng như cách tránh rủi ro. Một vài cách thức bạn sẽ thấy khá quen thuộc. Một số sẽ hơi mới lạ và vài phương pháp vẫn còn gây tranh cãi. Cuối loạt bài viết này, tôi sẽ đưa ra một số hướng dẫn rõ ràng để giúp giải đáp các câu hỏi liên quan về đá màu.
San hô
Mặc dù không hoàn toàn là một loại đá quý (nó là một chất hữu cơ không phải là khoáng chất). Nhưng việc sử dụng nó trong trang sức trong suốt lịch sử là khá phổ biến. Ở nhiều nơi, San hô đỏ hiện là một phẩm vật được bảo vệ và nó trở nên khan hiếm hơn. Thị trường hiện nay vẫn còn nhiều loại San hô tốt, một số được đánh giá cao và đắt tiền. Như loại San hô đỏ, hồng da cắt mo tròn hay chạm khắc nhân vật.
San hô là Canxi cacbonat, đây là một dạng khoáng vật rất dễ vỡ. Nó có các màu từ trắng đến hồng nhạt, hồng cá hồi, nhạt đến đậm của đỏ hồng và đỏ đậm. San hô đen rất hiếm khi được tìm thấy và được đánh giá cao ở một số nơi trên thế giới. San hô dễ dàng hấp thụ thuốc nhuộm và được nhuộm khá nhiều màu. Những loại thuốc nhuộm dùng cho san hô bao gồm từ thuốc nhuộm anilin bền màu đến thuốc nhuộm thực vật thông thường. San hô có thể không chịu được chất làm sạch, vì vậy hãy thử bất kỳ phương pháp làm sạch nào trên một phần không sử dụng. San hô được biết có cấu tạo như mảng hoặc cụm, và luôn hiển thị cấu trúc tế bào, và bạn có thể nhìn thấy nó bằng kính lúp.
Tất cả san hô khá mềm và dễ bị trầy xước. Và phải tránh các loại Acid, đặc biệt là Acid chua. San hô rất nhạy cảm với nhiệt, một số giải pháp làm sạch như siêu âm là không an toàn.
Như với hầu hết các vật liệu thô sơ dễ bị tổn hại, cách tốt nhất để làm sạch San hô là dùng xà phòng rửa tay nhẹ với nước ấm.
San hô hồng, đỏ và màu cá hồi với kích thước nhỏ hơn được bán như các loại đá quý khác. San hô có màu đỏ là đắt nhất với giá khoảng 50 - 60 US cho viên cắt giác tròn (cabochon) 12 x 10mm. San hô hồng thường sẽ rẻ hơn và khoảng một phần tư giá đó. Với San hô có kích thước to hơn, sẽ đắt hơn. Hiện nay, một viên San hô hồng cabochon có kích thước 18 x 13mm có giá sỉ khoảng 60 US. Nhưng màu đỏ có cùng kích thước có thể có giá tới 50 US mỗi carat.
Mô phỏng San hô có cấu tạo bao gồm thủy tinh, nhựa và vật liệu độc quyền. Loại nhựa được chế tạo đặc biệt để bắt chước các màu sắc khác nhau của san hô. Tất cả đều cần được xử lý cẩn thận, như bản chất chúng là San hô thật.
Corundum
Corundum là tên của loại khoáng sản kết tinh từ nhôm oxit. Trong bảng phân loại chất lượng đá quý, nó được gọi là Sapphire. Và thể hiện hầu hết mọi màu sắc của cầu vồng. Sapphire màu đỏ được định nghĩa là Ruby, nhưng tất cả các màu khác ngoài màu đỏ, thậm chí đỏ hồng đậm vẫn là Sapphire. Sapphire và Ruby là một trong những loại đá quý cứng và bền nhất trong tất cả các loại đá quý, ngoài Kim cương.
Sapphire xanh là loại đá quý phổ biến nhất ở Hoa Kỳ. Với chất lượng tốt hơn của nó có thể khá đắt, đặc biệt là ở kích cỡ trên ba carat. Ngoài màu đỏ Ruby, màu đắt nhất là padparadscha (màu sen blossom), và màu hồng cam đậm.
Hầu như tất cả Sapphire và Ruby được xử lý theo nhiều phương cách khác nhau. Hình thức phổ biến nhất và được chấp nhận là xử lý nhiệt. Tùy thuộc vào tính chất hóa học của mỗi viên đá, sử dụng các cách xử lý nhiệt khác nhau để làm sáng những viên đá có lớp phủ bảo hòa. Hay làm tăng cường những viên đá có màu nhợt nhạt. Và làm giảm xớ đá (thường là tinh thể rutile) rất phổ biến trong corundum, cải thiện độ trong. Nhiệt độ xử lý đá quý cao hơn so với các công đoạn chế tác ở xưởng gia công thông thường. Do đó, việc sử dụng nhiệt từ ống giọt, đèn khò trong sản xuất và một số hình thức bảo vệ là tất cả những gì cần thiết khi làm việc với Sapphire chỉ được xử lý nhiệt.
Hiện nay, nhiều hình thức xử lý khác đang trở nên phổ biến hơn, và chúng có thể gây ra vấn đề. Hầu hết các viên Ruby được khai thác không chỉ được xử lý nhiệt mà còn được nung nóng bằng hợp chất borax tạo thành thủy tinh ở nhiệt độ cao. Chúng lấp đầy các vết nứt và kẽ hở rất phổ biến trong vật liệu hiện nay. Đây là một loại thủy tinh thông thường, gần như trong suốt và dễ dàng bị tan chảy bởi lửa ống giọt hay đèn khò. Khi điều đó xảy ra, chúng trông như một lớp sương trắng hoặc đám mây mỏng xuất hiện trên bề mặt. Khi ấy, viên đá cần phải được đánh bóng lại.
Đôi khi, và có lẽ phổ biến hơn là một hợp chất chì hoặc bismuth được sử dụng để lấp đầy bề mặt bị đứt gãy. Cách xử lý này tương tự như xử lý vết nứt trong viên kim cương. Và nhiệt trong quá trình gia công sản phẩm sẽ làm hỏng viên đá. Tôi đề nghị Ruby nên được tháo ra khỏi bệ ổ trước khi các công việc liên quan đến nhiệt bắt đầu.
Sapphire ngâm nhiều giờ trong dung dịch Acid chua ấm có thể tạo nên quá trình oxy hóa bề mặt. Chúng trông rất mỏng giống như lớp dầu trên mặt nước. Và chúng có thể được loại bỏ bằng cách chà mạnh viên đá giữa hai tay của bạn với một ít muối ăn thông thường. Nhưng đôi khi bề mặt này cần được đánh bóng lại bởi người thợ. Đá Sapphire đã sử dụng trong nhiều năm cũng có thể hình thành nên bề mặt này, đặc biệt là đá Sapphire xanh.
Một cách xử lý Corundum gần đây liên quan đến việc sử dụng beryllium, và có thể là lithium.
Khi bị nung nóng đến nhiệt độ khá cao gần điểm nóng chảy trong mười giờ trở lên. Nhiều tạp chất và bọt khí ga tự nhiên trong Sapphire bắt đầu tan ra khi có beryllium. Trong một số trường hợp, beryllium xâm nhập hoàn toàn vào trung tâm của viên đá và có thể gây ra sự thay đổi màu sắc đáng kinh ngạc. Pastel, corundum không màu, hoặc khoáng vật có màu quá tối trước đây ít có giá trị, có thể được xử lý bằng beryllium để tạo ra các màu sắc tuyệt đẹp. Cụ thể như màu cam, hồng cam, vàng, màu hoa cà, và thậm chí cả màu xanh lam (xem ảnh).
Tuy nhiên phương pháp xử lý này có thể được thấy bằng kính lúp hoặc kính hiển vi. Nhưng đôi khi nó rất khó nhìn ra khi được thực hiện ở các phòng thí nghiệm tốt nhất. Một số trường hợp, các tạp chất và bọt khí ga chỉ bị tan chảy một phần. Bạn có thể nhìn thấy như một quầng sáng màu xanh da trời xung quanh các tinh thể tan chảy một phần. Đặc biệt là trong Ruby (xem ảnh).
Hiệu quả của những phương pháp xử lý này đối với corundum trong tương lai cho phép mở ra cơ hội đầu tư. Nhưng với mục đích của chúng tôi, đó là vấn đề cần thảo luận. Việc xử lý beryllium là vĩnh viễn, nhiệt độ thông thường từ ống giọt hoặc đèn khò sẽ không có vấn đề gì. Và chúng cũng sẽ không hư hại khi sử dụng chất tẩy rửa siêu âm. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng khi sử dụng siêu âm với dung dịch làm sạch nóng hoặc máy xịt hơi nóng; Hãy luôn luôn nên nâng nhiệt độ của đá lên trước, để tránh nguy cơ sốc nhiệt và nứt.
Sapphire hoặc Ruby (tổng hợp) được phát triển trong phòng thí nghiệm khá đa dạng về màu sắc. Với độ tinh khiết của nó, Sapphire tổng hợp có phần cứng hơn tự nhiên. Một số chất liệu, đặc biệt là Ruby, (xem ảnh) được phát triển bằng phương pháp kéo Czochralski bằng laser và tinh thể thu được gần như hoàn hảo ở cấp độ nguyên tử. Vật liệu này là sản phẩm yêu thích của nhiều thợ cắt đá, bao gồm cả tôi. Nó gần như không thể phá hủy và có thể dễ dàng xử lý nhiệt đèn khò trong khoảng thời gian tương đối dài.
Các tia sao trên Sapphire sao (asterism) được hình thành bởi các ánh kim rutile siêu nhỏ giao nhau ở sáu mươi độ. Khi một viên Sapphire trong suốt hoặc bán trong có chứa các tạp chất, khí ga này được cắt giác tròn (cabochon) và được đánh bóng cao. Ánh sáng phản chiếu từ các tạp chất thành hình sao 6 nhánh có thể nhìn thấy được.
Sapphire sao có trong nhiều màu sắc của khoán vật, bao gồm cả màu đen. Những viên đá này, giống như tất cả các corundum, khá cứng và chịu nhiệt. Nhưng thông thường nên được sử dụng cách tránh nhiệt độ quá cao. Thỉnh thoảng bạn có thể bắt gặp một hòn đá đen với ngôi sao bốn tia thay vì sáu. Đây là ngôi sao Diopside, thường được bán cho khách du lịch ở châu Á dưới dạng Sapphire. Nó không đắt tiền, mặc dù hiếm, và khá đẹp theo đúng nghĩa của nó. Nhưng nó gần như không bền như Sapphire và dễ bị hư hại từ nhiệt độ trung bình. Nếu bạn nhìn thấy viên đá có bốn tia, không nhiệt, thì hãy cẩn trọng.
Sapphire tốt được tìm thấy ở nhiều nơi trên thế giới bao gồm Sri Lanka, Thái Lan, Miến Điện, Việt Nam, Hoa Kỳ, Úc, Tanzania, Kenya, Madagascar, Campuchia, Pakistan và Afghanistan.
Cubic Zirconia
CUBIC ZIRCONIA đôi khi bị nhầm lẫn với Zircon. Zircon là một loại đá quý tự nhiên, trong khi Cubic Zirconia được phát triển trong phòng thí nghiệm. Về mặt quang học, nó rất gần với kim cương ở chỉ số khúc xạ và tương tự về độ tán xạ. Zirconia không màu được cắt và đánh bóng đúng cách rất khó phân biệt với kim cương bằng mắt thường. Tuy nhiên, hầu hết các khối Zirconia được dùng trong thương mại, sản xuất hàng loạt trên các máy cắt lớn và để lại các cạnh hơi tròn và giáp mặt kém. Và chúng thường không được đánh bóng tốt nhất.
Cubic Zirconia có độ cứng là khoảng 8,5 trên thang Mohs. Nhưng nó hơi giòn. Đôi khi, độ cứng và độ giòn khác nhau giữa Zirconia không màu và có màu sắc. Và các màu sắc khác nhau luôn có sẵn. Hình ảnh cho thấy Peach & Blue Zirconia với đã cắt mài và khối thô của chúng.
Nói chung, Cubic Zirconia hoàn toàn có thể chịu nhiệt, nhưng tốt hơn là tránh làm nóng hoặc làm lạnh đột ngột. Nó không tương tác đối với hầu hết các axit. Acid chua sẽ không gây hại cho nó, cũng như chất tẩy rửa siêu âm.
Nguồn: Ganoksin
Những bài viết liên quan:
