Viết bởi Wayne Emery
Ngay từ khi còn nhỏ, tôi đã bị mê hoặc bởi những viên đá và rất đam mê đá quý. 40 năm trước, tôi đã bắt đầu mài tròn những viên đá màu. Và đã làm việc với chúng trong suốt 30 năm. Giờ đây, tôi đã có thể thực hiện cắt chính xác đá quý, bao gồm sửa chữa hoặc cắt lại những viên đá bị hỏng. Nếu tôi nghiên cứu kỹ hơn, tôi có thể đạt được một số chứng chỉ và bằng cấp. Nhưng, giống như hầu hết các bạn, việc học đối với tôi phải thực sự đến từ công việc của một người thợ. Và, tôi có thể chắc chắn với bạn, những bài học được nhớ nhiều nhất chính là những thứ khiến chúng ta mất tiền. Và hơn nữa là gặp khó khăn trong khi xử lý chúng.
Tôi hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn tiết kiệm được thời gian, tiền bạc và tránh được sự bối rối. Chúng ta sẽ thảo luận về một số quy trình phổ biến trên bàn thợ bạc. Điều có thể dễ dàng dẫn đến sự hư hại cho đá màu, cũng như cách tránh rủi ro. Một vài cách thức bạn sẽ thấy khá quen thuộc. Một số sẽ hơi mới lạ và vài phương pháp vẫn còn gây tranh cãi. Cuối loạt bài viết này, tôi sẽ đưa ra một số hướng dẫn rõ ràng để giúp giải đáp các câu hỏi liên quan về đá màu. Bạn có thể liên lạc với tôi bất cứ lúc nào nếu có thắc mắc về đá màu. Tôi sẽ cố gắng trả lời trong khả năng tốt nhất của mình.
Cơ bản, tôi sẽ đưa ra để thảo luận về khoảng 40 loại đá mài giác và 40 loại chất liệu thô khác nhau. Đây không phải là một cuộc thảo luận về ngọc học. Đúng hơn là nó không dành cho chuyên gia đá quý. Nó dành cho người làm việc với đá quý và thậm chí là những người bán hàng.
Chúng ta bắt đầu với một số hướng dẫn cơ bản bằng cách nói về việc sử dụng máy xịt hơi trong cửa hàng. Máy xịt hơi được thiết kế để làm sạch kim loại nhanh với áp suất cao, nhiệt độ cao. Và chúng cũng có thể gây hỏng ngay lập tức nhiều loại đá màu. Trong đó bao gồm Sapphire, Ruby, nhất là Emerald, và cả Kim cương. Vì lý do đó, bạn sẽ không thấy máy hơi ở nơi làm việc của thợ cắt mài kim cương. Các vật thể kết tinh thường sẽ không phản ứng tốt với sự thay đổi nhiệt độ đột ngột. Và những viên kim cương lớn vẫn sẽ vỡ khi đặt dưới vòi xịt hơi. Tôi biết rằng hầu hết các bạn đã sử dụng máy hơi trong nhiều năm mà không có vấn đề gì, hoặc là bạn nghĩ như vậy. Nhưng hãy cân nhắc rủi ro liên quan đến việc một hoặc hai phút sử dụng phương pháp làm sạch ít gây tổn thương hơn. Phần lớn thiệt hại do máy hơi gây ra sẽ không được chú ý trong các trường hợp gấp. Nhưng nếu khách hàng nhìn thấy chiếc Garnet màu cam 9 carats của cô đầy vết nứt sau khi làm sạch, bạn sẽ gặp rắc rối. Lời khuyên của tôi xuyên suốt các bài viết liên quan đến máy hơi là như nhau: “Đừng sử dụng chúng”. Sử dụng dung dịch tẩy rửa với máy siêu âm tốt để làm sạch mới hợp lý. Sau đó nhúng vào cồn, cách này sẽ làm sạch tốt hơn bất kỳ máy xịt hơi nào, với ít rủi ro hơn. Đó là cách và tôi đang sử dụng.
Hầu hết các chất tẩy rửa siêu âm đều được làm nóng. Như của tôi là sử dụng nước nóng, vì vậy nó khá nóng. Trước khi đặt bất kỳ đồ trang sức có gắn đá vào máy siêu âm nhiệt, quy trình thích hợp là làm ấm sản phẩm trước. Tôi sử dụng cốc nhựa với khoảng một inch nước trong đó. Tôi thêm một hoặc hai inch chất lỏng nóng từ máy siêu âm, thả sản phẩm vào cốc trong 20 giây. Sau đó, đặt nó vào máy siêu âm, tránh sốc nhiệt làm hư hại sản phẩm.
Cuối cùng là hướng dẫn liên quan đến việc tháo đá ra khỏi sản phẩm trước khi bắt đầu công việc liên quan đến nhiệt. Quyết định đòi hỏi tính toán từ bạn, nhưng tôi đề nghị bạn nên thận trọng. Đối tác của bạn có thể đã ký một thỏa thuận giữ cho sản phẩm vô hại. Nhưng nếu bạn sử dụng nhiệt độ cao thì gần như bất kỳ viên đá màu nào vẫn có thể hư hỏng. Điều đó xác nhận là bạn làm việc sơ suất. Vì vậy hãy làm việc một cách thông minh.
Quy tắc xử lý chung trên bàn thợ bạc
Lỗi luôn là do thiếu thận trọng. Hãy nhớ rằng giá trị của viên đá đối với khách hàng không chỉ chính xác là con số được ghi trên phiếu làm việc. Vì vậy nếu bạn không chắc chắn về nó. Hãy coi nó là một trong những loại đá dễ vỡ rất đắt tiền.
Nếu phải gỡ viên đá ra khỏi sản phẩm, hãy giả sử là nó dễ vỡ. Nên sử dụng dụng cụ kéo chấu thích hợp hoặc cưa chấu. KHÔNG BAO GIỜ cạy giữa viền ổ bao hoặc vị trí giữa chấu và đá.
Có một sự khác biệt lớn giữa độ cứng và độ mềm dẻo. Mặc dù kim cương là chất cứng nhất, nhưng ngay cả khi đóng nhẹ bằng búa nhỏ cũng có thể làm vỡ kim cương. Trong khi Jadeite (Cẩm thạch), về mặt kỹ thuật mềm hơn nhiều, sẽ khó bị tác động hơn. Nhưng xin đừng kiểm tra việc này trên đá của khách hàng!
Tuy rằng nhiều viên đá có thể tồn tại ở một vài môi trường nhiệt. Nhưng những thay đổi đột ngột về nhiệt ống giọt hoặc từ việc ngâm trong acid chua luôn phải tránh, ngay cả với kim cương. Trong những năm gần đây, việc tác dụng nhiệt trên một viên đá quý đã trở nên nguy hiểm hơn; So với việc gia tăng sử dụng ngày càng nhiều các chất làm đầy. Hầu hết là các dạng của thủy tinh. Đa phần mọi viên Ruby nhỏ hơn được tìm thấy để bán trên thị trường hiện nay là ký gửi từ Mong Hsu ở Myanmar (Miến Điện). Và tất cả chúng không chỉ được xử lý nhiệt mà còn chứa đầy thủy tinh borosilicate. Chúng ta sẽ thảo luận về nó khi đề cập đến Ruby (Hồng ngọc). Và thủy tinh và nhiệt là hai vấn đề khác nhau.
Các cây dũa tốt và an toàn chỉ có một bên răng là có lý do. Mặc dù nhiều loại đá quý thường cứng hơn nhiều so với các công cụ bằng thép. Nhưng các cạnh có thể dễ dàng bị sứt mẻ bởi cây dũa của bạn. Thậm chí phải cần mài lại viên đá. Nếu bạn làm trầy xướt bề mặt một viên đá, đừng cố gắng đánh bóng để loại vết xướt. Nó sẽ không có tác dụng và có thể bạn không có công cụ phù hợp cho công việc đó. Việc đánh bóng lại đơn giản, rẻ tiền chỉ trong một hoặc hai giây có thể sẽ thành thảm họa. Và điều đó sẽ dẫn đến việc cắt mài lại khá tốn kém.
Tôi sẽ thảo luận về nhiều loại đá màu và vật liệu thô mà bạn có thể gặp nhất ở bàn thợ bạc. Tôi chọn quy cách trình bày theo thứ tự chữ cái, nói về các loại phổ biến nhất.
Alexandrite
Alexandrite là sự thay đổi màu sắc của khoáng chất Chrysoberyl. Nói chung, sự thay đổi từ một số sắc thái của màu xanh lục hoặc xanh ô liu trong ánh sáng ban ngày sang tông màu đỏ tía hoặc đỏ nâu trong ánh sáng đèn. Yếu tố chính cho giá trị của loại đá rất đắt này là sự thay đổi màu sắc. Hầu hết các loại đá (không phải tất cả) hiện có từ Brazil và hầu hết đều khá đậm màu. Mặc dù thỉnh thoảng cũng có loại tốt hơn ở đó hoặc từ Sri Lanka, SWAfrica, EastAfrica, Nga (hiếm khi) và Ấn Độ.
Hiện tại, những viên đá đẹp với chất lượng 1 – 2 carat có thể được tìm thấy ở mức 2.000 – 6.000 US/carat. Và những viên đá tốt hơn 3 – 5 carat có giá khoảng 5.000 – 8.000 US/carat. Phụ phí cho viên hàng đẹp thường cao hơn 14.000 US/carat và thường là đối với các sản phẩm có giác cắt kém. Việc giảm trọng lượng là phải chịu khi cắt theo tỷ lệ đúng và góc thích hợp thường được coi là chi phí không hợp lý, không may.
Alexandrite khá cứng, 8,5 trên thang Mohs và có độ rắn tuyệt vời. Trong khi hầu hết các nguyên liệu từ Brazil rất sạch. Đá từ các vùng khác thường có nhiều tạp chất đặc trưng. Đó là dấu hiệu nhận biết tuyệt vời cho việc chứng minh đá thiên nhiên. Một số trong số các tạp chất này có thể tách ra hoặc thậm chí phát nổ khi xử lý nhiệt. Cân nhắc để tránh rủi ro phải trả giá cao. Tháo gỡ viên Alexandrite khỏi bệ ổ là một ý tưởng khôn ngoan, trừ công việc có tia nhiệt yếu nhỏ nhất. Acid chua không gây ra vấn đề gì; nhưng siêu âm thì không nên. Do tránh những thay đổi nhiệt đột ngột trong siêu âm nóng.
Hiện đã có Alexandrite tổng hợp. Theo thuật ngữ đá quý, “tổng hợp” có nghĩa là vật liệu này có tất cả các thuộc tính hóa học và vật lý của vật liệu thiên nhiên. Nó không phải là một giả lập hoặc mô phỏng. Nó hoàn toàn như vật liệu thiên nhiên ngoại trừ việc nó được sản xuất trong phòng thí nghiệm thay vì khai thác từ lòng đất. Nhiều nhà kinh doanh và thợ kim hoàn thích sử dụng thuật ngữ “laboratory grown” (phát triển trong phòng thí nghiệm) hay “cultured” (nuôi cấy). Vì họ cảm thấy thuật ngữ “tổng hợp” thường bị nhầm lẫn với công nghệ rẻ tiền. Trong thực tế, có một số loại tổng hợp rất rẻ tiền nhưng cũng có một số khá đắt đỏ. Và tất cả đều đáp ứng nhu cầu nhất định trên thị trường.
Alexandrite tổng hợp thực sự là một trong những loại tổng hợp khá tốn kém. Và mức độ thay đổi màu sắc phụ thuộc vào kỹ năng của người thợ cắt, chất lượng mà họ cảm thấy chấp nhận được. Tất cả những điều này đều nhằm tăng giá sản phẩm lên cao. Alexandrite tổng hợp chất lượng tốt hiện có giá sỉ khoảng 90 US/carat đến hơn 200 US/carat, tùy thuộc vào kích thước. Người cắt mài tự do thường có giá rẻ hơn, và chất lượng cắt cũng tốt hơn.
Bởi vì hầu hết Alexandrite tổng hợp gần như hoàn hảo. Chất liệu này đặc biệt bền và chịu nhiệt. Nhưng nhiệt trực tiếp từ ống giọt kéo dài là phải tránh, và acid chua và siêu âm là không vấn đề gì.
Thạch anh tím
Amethyst (thạch anh tím) là loại thạch anh màu tím hồng đến tía. Nó có thể dao động trong độ bão hòa từ màu hồng nhạt rất nhẹ của hoa hồng “de France” đến màu xanh tím đậm với các sắc đỏ của chất liệu đến từ Zambia và Namibia. Hầu hết là tông màu tím trung bình với chút sắc nhẹ hơi xám hoặc hơi nâu. Chúng rất quen thuộc trong các loại đá chất lượng thương mại từ Brazil và Bolivia. Chúng được tìm thấy với số lượng lớn và trong mọi cửa hàng trang sức ở Mỹ.
Trong khi hầu hết Amethyst trong khoảng 5 đến 10 carat bán sỉ với giá 15 – 25 US mỗi carat với chất lượng tốt và 30 – 45 US mỗi carat với chất lượng cực tốt. Phần lớn các viên đá đính trong trang sức bán với giá rẻ hơn nhiều. Ở quy mô khác, các viên hàng được cắt mài tốt với màu sắc cực đẹp dễ dàng bán với giá 75 US cho mỗi carat. Và hơn nữa là bán rất nhanh cho các đối tác kim hoàn theo định hướng thiết kế riêng.
Amethyst có độ cứng 7 theo thang Mohs, và được coi là khá cứng. Đá quý mềm hơn thạch anh tím được coi là loại đá mềm trên thang Mohs. Với cách bảo quản thông thường, Amethyst đính trên nhẫn sẽ dần có dấu hiệu bị mòn ở bề mặt các cạnh. Nhưng có thể dễ dàng sửa chữa hoặc thay thế, ngoại trừ ở những viên có chất lượng cao nhất. Và nó đã được chứng minh là rất bền trong mặt dây chuyền và hoa tai. Vì vậy sản phẩm nhẫn gắn đá Amethyst sẽ có độ bền hơn khi không sử dụng thường xuyên hoặc trong hoạt động thể thao.
Nhiệt độ là vấn đề cần phải tránh khi làm việc với Amethyst. Ngay cả việc tác dụng nhiệt chậm từ ống giọt cũng có khả năng chuyển đổi Amethyst thành Citrine. Và sự thay đổi không thể quay trở lại được. Sự ủ nhiệt bổ sung sẽ biến thành đá không màu. Ngoài ra, một số Amethyst đã được xác nhận là mờ dần khi được đặt dưới cửa sổ đầy nắng trong thời gian dài (vài tuần hoặc vài tháng). Và phơi nhiễm dưới tia UV cũng có thể làm mờ một số Amethyst. Làm nguội đột ngột có thể làm vỡ đá Amethyst, nhưng siêu âm trong máy rung nói chung là an toàn. Tôi đề nghị làm ấm đá trong nước trước. Acid chua sẽ không có vấn đề.
Amethyst tổng hợp khá phổ biến và hiện có thể chiếm hơn 50% trên thị trường ngày nay. Chi phí của Amethyst thiên nhiên, có màu đẹp tương đối cao so với với đá tổng hợp. Đặc biệt là khi xem xét đến sự hoa hụt liên quan đến việc cắt mài đúng cách. Vì vậy nếu bạn thấy Amethyst đậm màu ở mức giá thấp, bạn có thể nhận biết nó là đá tổng hợp. Chất liệu tổng hợp rất đẹp và bền, và thường tránh được việc phân tán tạp chất được thấy trong hầu hết các chất liệu tự nhiên. Vật liệu tổng hợp có giá gốc dưới 10 US mỗi carat. Trong khi đá tổng hợp đặt mài sẽ dao động trong khoảng 25 – 30 US/carat cho sản phẩm 5 carat trở lên.
Các cảnh báo về cách xử lý cho Amethyst tổng hợp tương tự như Amethyst thiên nhiên Bởi vì chúng có cùng tính chất là Thạch anh tím.
Nguồn: Ganoksin
Những bài viết liên quan:
